Testosteron is een geslachtshormoon dat hartstikke belangrijk is voor mannen en heeft talloze voordelen voor de man. Zo is testosteron onmisbaar voor energie, spieropbouw, libido en de mentale gezondheid van een man. Wanneer lage testosterone bij mannen optreedt, kan dit grote gevolgen hebben, zoals verminderde spiermassa, botontkalking, toename van (buik)vet, verminderde energie, erectiestoornissen en depressies.
De afgelopen tijd wordt er op social media vaker gesproken over lage testosteron bij mannen, ookwel een testosteroncrisis. Maar hoe serieus zijn deze claims? In dit artikel gaan we daar wat dieper op in en onderzoeken we de belangrijkste oorzaken van lage testosteron bij mannen.
Onderzoekers laten wel degelijk zien dat de testosteron niveau’s van mannen bedreigd wordt. Toch is het lastig zijn om de daling testosteron bij mannen vast te leggen. Data is vaak ontbrekend waardoor wetenschappers moeten inschatten en extrapoleren.
Wat wel zeker is, is dat steeds meer mannen een testosterontekort ervaren. Deze oorzaken liggen grotendeels bij de leefstijl, stress en slaap van mannen. Maar wat zeer verontrustend is, is dat omgevingsfactoren steeds zwaarder wegen in de oorzaken van een testosteron tekort. Vooral in Europa en Noord-Amerika, waar moderne economieën zorgen voor ernstige gevolgen voor leefstijl en de milieu waarin we leven.
Oorzaken lage testosteron mannen
Obesitas en lage testosteron bij mannen
Een van de belangrijkste oorzaken van lage testosteron bij mannen is overgewicht en een gebrek aan beweging. Dit is natuurlijk gelinkt aan elkaar en zorgt ervoor dat er meer aromatase-activiteit, het omzetten van testosteron naar oestrogeen, plaatsvindt. Daarbij leidt overgewicht, gebrek aan beweging, en consumptie van ongezond eten tot meerdere laaggradige ontstekingen in je lichaam. Dit heeft weer een effect op de hormoonproductie waardoor je minder testosteron aanmaakt.
Type 2 diabetes en testosteron tekort
Een tweede oorzaak heeft flink te maken met de 1e oorzaak van obesitas, namelijk type 2 diabetes. Type 1 diabetes wordt hier uitgesloten, omdat dit genetisch is. Maar type 2 diabetes daarentegen ontwikkelen mannen gedurende hun leven door voeding, leefstijl en andere factoren. Hierdoor ontwikkelen mannen insulineresistentie en een dalend SHBG, wat betekent dat er minder vrij testosteron beschikbaar is. Dit leidt tot een vicieuze cirkel: lage testosteron verhoogt het risico op metabole problemen, wat op zijn beurt weer zorgt voor een verdere daling van het testosterongehalte.
Alcoholgebruik en lage testosteronspiegel
Chronisch alcoholgebruik is op vele vlakken beschadigend voor de testosteron levels van mannen. Zo beschadigt alcohol zaadcellen en onderdrukt het de HPG-as, dit is je hormoonsysteem wat de hoeveelheid hormonen in je lichaam reguleert. Het gevolg is een lage testosteronproductie en verhoogde kans op vruchtbaarheidsproblemen en verminderde libido. De laatste tijd is alcoholgebruik sterk toegenomen en sociaal geaccepteerd. Daarbij stijgt ook algemeen drugsgebruik, wat natuurlijk soortgelijke effecten kan hebben op het lichaam van sommige mannen.
Slaaptekort en testosteron bij mannen
Tijdens je diepe slaap, of REM-slaap, wordt de grootste hoeveelheid testosteron aangemaakt. Slecht slapen, zelfs maar enkele dagen achter elkaar, heeft al directe invloed op de hoeveelheid testosteron die wordt geproduceerd. Structureel slaapgebrek is dus een belangrijke oorzaak van lage testosteron bij mannen. Tegenwoordig is het steeds normaler om nachtdiensten en avonddiensten te draaien. Het werken in ploegendiensten draagt hieraan bij. Studies tonen aan dat dit de biologische klok en de slaapkwaliteit ernstig verstoort, wat leidt tot hormonale disbalans.
Chronische stress en cortisol bij mannen
Een ander oorzaak voor lage testosteron bij mannen is stress. Vooral langdurige stress kan ervoor zorgen dat jij minder testosteron aanmaakt. Dit zorgt er namelijk voor dat jouw lichaam cortisol aanmaakt, wat een hormoon is dat o.a. zorgt voor verminderde testosteronproductie. Vooral bij mannen met chronische stress is er vaker sprake van verminderde libido, vermoeidheid en lage testosteron in het bloed. Ook dit is een oorzaak wat de afgelopen jaren toegenomen is, onder jongeren en ouderen. We ervaren allemaal meer druk, stress en er wordt veel van ons verwacht.
Endocriene verstoorders zoals PFAS, ftalaten en bisfenolen
Chemische stoffen zoals PFAS, ftalaten en bisfenolen (BPA/BPS) kunnen het hormonale systeem ontregelen. Kort gezegd zijn dit kunstmatige stoffen die veel voorkomen in ons dagelijks leven: PFAS zitten bijvoorbeeld in waterafstotende lagen en verpakkingen, BPA/BPS in plastics en coatings, en ftalaten in weekmakers van plastic.
Onderzoek laat zien dat deze stoffen de testosteronproductie in de testikels kunnen remmen. Deze stoffen zijn verwerkt in plastic, verpakkingen en heel veel producten die we dagelijks gebruiken, waardoor blootstelling onvermijdelijk is.
Tegenwoordig gebruiken we in Europa en Amerika meer plastic dan ooit: van verpakkingen en kassabonnetjes tot drinkflesjes en zelfs keukenfolie. Hierdoor worden we dagelijks, en steeds vaker, blootgesteld aan deze stoffen of endocriene verstoorders. Op het eerste gezicht lijkt dat misschien niet veel, maar opgeteld kan dit serieuze gevolgen hebben. Dit wordt ook wel bioaccumulatie genoemd.
Cosmetica en verzorgingsproducten
Los van de talloze producten die chemische stoffen en/of PFAS bevatten, zijn er ook een aantal cosmetica en verzorgingsproducten die mannen dagelijks gebruiken. Deze komen doorgaans direct in contact met de huid, longen en lichaam waardoor de blootstelling vele malen erger is. Het is een sluipende bron die elke dag steeds maar bijdraagt aan hormonale disbalans. Denk daarbij aan parfum, deodorant, shampoo, crèmes, schoonmaakmiddelen, wasmiddel en zonnebrand. Ook dit zorgt voor ophoping in het lichaam en bioaccumulatie wat negatieve gevolgen heeft voor de testosteronproductie bij mannen.
Veel producten worden wel getest op chemische verontreinigingen, maar toch kan ophoping van deze stoffen een merkbaar effect hebben. Bovendien zijn er tegenwoordig veel producten op de markt waarbij strenge wetgeving en regulering lastig blijkt.
Drinkwater en lage testosteron bij mannen
In Amerika bevat bijna de helft van het drinkwater meetbare hoeveelheden PFAS. Dit is natuurlijk verontrustend. Ook in Europa worden steeds vaker overschrijdingen gevonden, vooral in gebieden met veel industrie. Omdat PFAS hormoonverstorend werken, kan langdurige blootstelling via drinkwater bijdragen aan lage testosteron bij mannen.
Tegenwoordig is zelfs ons drinkwater niet meer wat het ooit was. Naast PFAS zitten er ook andere stoffen in, zoals medicijnresten, pesticiden, hormoonresten uit de anticonceptiepil en zware metalen. Het probleem is dat zuiveringstechnieken deze kleine moleculen vaak niet volledig kunnen verwijderen, waardoor het een onzichtbare maar structurele bron van risico blijft. Ook stoffen als kalk blijven bewust aanwezig, omdat ze nodig zijn om leidingen te beschermen. Dit laat zien dat water dat "veilig" is verklaard, niet per se volledig schoon of vrij van belastende stoffen is.
Milieublootstelling en vervuiling op het testosterontekort
Drinkwater en allerlei producten die wij dagelijks gebruiken, komen uiteindelijk in de natuur terecht. Hierdoor raken niet alleen mensen direct vervuild, maar wordt ook het milieu belast met PCB’s, PFAS, ftalaten en andere zware metalen.
Sanering van deze stoffen verloopt traag en de regelgeving loopt vaak achter de feiten aan. Daardoor blijven mannen langdurig blootgesteld, wat niet alleen de testosteronproductie beïnvloedt, maar ook bredere gevolgen heeft voor vruchtbaarheid en de algehele gezondheid. Daarnaast wordt steeds vaker aangetoond dat microplastics zich ophopen in lucht, water en zelfs ons voedsel, waardoor de blootstelling aan schadelijke stoffen nog verder toeneemt.
Testosterontekort en nu?
Het blijft lastig om invloed uit te oefenen op alle externe factoren die je testosteron onder druk zetten. Toch kun je zelf veel doen: zorg voor een gezonde leefstijl door voldoende te bewegen, genoeg te slapen en zo veel mogelijk plantaardige en organische voeding te eten. Gebruik daarnaast natuurlijke verzorgingsproducten en vermijd waar mogelijk toxische en chemische stoffen.
Wil je weten hoe je op een natuurlijke manier je testosteron kunt ondersteunen en verhogen? Lees dan ons uitgebreide artikel over ‘natuurlijk testosteron verhogen’.